Radio!

[Inleiding: deze tekst verscheen in de reader die werd uitgedeeld aan de bezoekers van de Pinksterlanddagen in 2012] Al vele jaren is er live-radio tijdens de Pinksterlanddagen. Vanuit de studio in het kleine gebouw midden op het terrein zullen de uitzendingen door het PUSCII collectief verzorgd worden. Deze zijn zowel in de ether als via het internet te volgen. Kom vanaf vrijdagochtend langs om mee te doen. We zoeken mensen die programma's willen maken, muziek willen draaien, technische ondersteuning willen geven of meer willen weten over het gebruik van radio. Er is geen ervaring of inschrijving nodig. PUSCII, van oudsher opgezet als internetwerkplaats en hacklab, zet zich in op meer distributiemedia dan internet alleen. De hoofdmotivator is altijd mensen te laten zien dat technieken om informatie te verspreiden en te delen niet gemonopoliseerd dienen te worden en vrij dienen te blijven. Het opzetten van een eigen infrastructuur en die in alle onderdelen compleet zelf beheren is een van de belangrijkste methoden. Met deze infrastructuur ondersteunt PUSCII tegelijkertijd andere, gelijkgezinde, projecten en mensen. Eén van de uitdagingen is dit te kunnen doen zonder inzet van financiële middelen en zonder afhankelijk te zijn van anderen. Als politieke beweging is het belangrijk je infrastructuur in eigen beheer te houden. Vroeger hadden de arbeidersorganisaties hiertoe noodzaak, omdat externe drukkerijen hun stukken niet wilden drukken. Met behulp van donaties kregen grotere groepen het voor elkaar om eigen drukpersen aan te schaffen en zo pamfletten, boeken en kranten te drukken. Toch bleven ze kwetsbaar: Het gebeurde regelmatig dat het uitgeven van kranten werd gefrustreerd doordat er geen papier werd geleverd, omdat de papierdistributie in handen bleef van grote bedrijven. Deze waren niet erg gecharmeerd van arbeiders-zelforganisatie. In tijden van crisis stopten overheden ook regelmatig de persen of werden ze in beslag genomen. Kleinere groepen die zich geen grote drukpersen en de bijbehorende infrastructuur konden veroorloven behielpen zich met andere oplossingen. Een eenvoudig stencilapparaat was betaalbaar, en aangezien de oplagen beperkt bleven was het voor een kleine groep te doen om onafhankelijk van anderen hun informatie te verspreiden. Bijkomend voordeel is dat in tijden van onrust een kleine drukwerkplaats makkelijk te verplaatsen en te verbergen is. Bovendien is de clandestiene verspreiding van drukwerk relatief simpel te organiseren. Uit deze traditie, die teruggaat tot de negentiende eeuw, komen de stencilkelders uit de hedendaagse subcultuur voort. De mogelijkheiden die de komst van eerst de radio en later de televisie in de eerste helft van de twintigste eeuw bood was voor tegenbewegingen erg moeilijk te benutten. Om een groot publiek te bereiken was veel geld nodig om deze apparatuur aan te kunnen schaffen. De ether, en later de kabel, voor radio en televisie, is bovendien volledig gecontroleerd door de overheid. Bijvoorbeeld door het opzetten van een licentiesysteem, waarbij je alleen mag uitzenden met een vergunning. Waarbij je bij papieren media nog altijd om een distributieverbod heen kan werken, is het bij radio en televisie al heel wat lastiger. Een grote zender is makkelijk op te sporen en laat zich niet makkelijk verbergen. Je kunt stellen dat de lange strijd rondom persvrijheid in de negentiende en begin twintigste eeuw slechts ten dele op kon gaan voor deze nieuwe media. Er waren dus nogal wat financiele, technische en justitiele beperkingen om volledig autonoom te kunnen uitzenden. Het is daarom, en uit onvrede met het beperkte en streng gecontroleerde aanbod, er in de jaren zestig en zeventig een eigen subcultuur is ontstaan waarin kleine, clandestiene radio en televisie zenders een hoofdrol spelen. In bijvoorbeeld Frankrijk en Italie waren er op een gegeven moment duizenden van deze zenders in de lucht, waarvan een groot deel politiek gemotiveerd. Ook in Japan was men in de jaren tachtig erg vindingrijk. De wetgeving verbood alle zenders die een bereik groter dan honderd meter hadden. Daarnaast was de Japanse overheid, zeker in vergelijking met Westerse landen, buitengewoon restrictief met het toekennen van officiële zendlicenties. Aangezien de wetgeving FM zenders met een klein bereik niet verbood, werd er in 1982 voor het eerst geëxperimenteerd met het oude idee waarin een radio zowel ontvanger als zender kan zijn. Met medewerking van Europese media-activisten is er in onder andere Tokyo een enorm netwerk opgezet met honderden mini-zenders die uitzendingen van naburige zenders konden doorzenden, het zogeheten relaying. Op deze manier kon binnen de wetgeving een radio-uitzending toch de hele stad bereiken. Het idee sloeg aan, en binnen de kortste keren deden duizenden mensen mee in dit nieuwe fenomeen, waarbij mensen hun eigen buurtradio uitzendingen verzorgden, en elkaar ondersteunden in het opzetten van nieuwe zenders. Het grote voordeel van deze methode is duidelijk: een mini-fm zender kost bijna niks, is overal te plaatsen en is simpel te gebruiken door iedereen. Tegelijkertijd is het een erg goed voorbeeld van hoe men compleet onafhankelijk van bestaande infrastructuur toch een eigen boodschap kan verspreiden door deze decentrale verspreiding. Een vergelijking met de geschiedenis van eigen media in het verleden en het gebruik van internet nu is makkelijk te maken. Ook hier is sprake van een distributie techniek die streng gecontroleerd wordt door overheden, en waar het voor kleine groepen erg moeilijk is om eigen infrastructuur aan te schaffen en zelfstandig in bedrijf te houden. Tegenwoordig is het gebruikelijk binnen de beweging om zelf servers te kopen en te beheren. Hierdoor blijft men erg kwetsbaar, aangezien deze servers zichtbaar zijn. Vaak staan ze in een datacentrum, dat beheerd wordt door commerciele partijen die zich gebonden zien aan wetgeving. Subversieve websites en communicatietechnieken (TOR, remailing, bittorrent) worden dan ook regelmatig zonder al te veel omhaal uitgeschakeld door overheid en justitie. Tegelijkertijd zijn de 'ontvangers' van informatie bijna altijd afhankelijk van providers om toegang tot het internet te hebben. Deze providers worden praktisch overal ter wereld gemonitored en gecontroleerd. Door deze controle kan het enkel bekijken van bepaalde informatie ernstige gevolgen hebben voor hen. Oplossingen, al dan niet tijdelijk, voor de problemen met distributie van informatie op internet zijn continue in ontwikkeling. Nieuwe versleuteltechnieken, methoden om de herkomst van informatie te verbergen, of om de locatie van de 'zender' te verbergen verschijnen bijna dagelijks. Verder zijn er andere technieken in ontwikkeling. Bij deze technieken zet men zijn eigen netwerk op, buiten het internet om, op een manier vergelijkbaar met het mini-FM netwerk in Tokyo. Het bouwen van een geheel autonoom netwerk zonder afhankelijk te zijn van bestaande infrastructuur en internet providers, is voor de nabije toekomst wellicht de enige realistische oplossing om zonder gevaar voor opsporing of afsluiting vrij te kunnen communiceren en informatie te verspreiden. Het opzetten en ontwikkelen hiervan vergt een hoop kennis en tijd. Daarnaast is het niet gegarandeerd dat zo'n geheel autonoom netwerk ook vrij zal blijven. Daarom zijn, wat PUSCII betreft, "oude" media zoals papier en radio nog lang niet dood. Radio is een van de technieken die simpel en goedkoop is in te zetten. Hoewel het technische principe achter radio griezelig complex is, is de toepassing extreem eenvoudig. Een luisteraar heeft niet meer nodig dan een simpel apparaat wat overal verkrijgbaar en makkelijk in onderhoud is. Een zender kan met wat kennis en ervaring snel gebouwd worden, of voor een klein bedrag aangeschaft worden. Een simpele radiozender met een bereik van een paar kilometer is vanaf honderd euro verkrijgbaar. Kom tijdens de Pinksterlanddagen dus langs in onze studio en doe mee. Ervaring is helemaal niet nodig: kom vertellen wat je hebt meegemaakt of van plan bent, op de PL of elders. Zeker als je zelf ook wat organiseert op de PL is het leuk om je verhaal te vertellen. Een wat meer inhoudelijke discussie over politiek of media bijvoorbeeld met een groepje is ook interessant. De uitzendingen kunnen ook opgenomen worden, en wellicht leveren discussies inspirerend materiaal op om later terug te beluisteren via het internet. De zender zelf heeft een ruim bereik, overal op het terrein kan je de uitzending ontvangen. En met een beetje geluk ook nog net in het dorp. En misschien kunnen we volgend jaar experimenteren met televisie? Meer informatie: Mail: radio@puscii.nl Site: http://appelscha.puscii.nl/